شورای استانی کرکوک در اقدامی خلاف قانون اساسی و مهمتر از همه در تضاد با شعار «کرکوک؛ شهر برادری» که کردها مدام بر آن تاکید دارند، رای به برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان در این شهر مورد منازعه داد.
هنوز مسئله برافراشته کردن پرچم کردستان در ادارات و نهادهای دولتی کرکوک با وجود رأی به ابطال مصوبه شورای این استان از سوی دادگاه عالی عراق به قوت خود باقی بود که این شورا در اقدامی خلاف قانون اساسی و مهمتر از همه در تضاد با شعار «کرکوک؛ شهر برادری» که کردها مدام بر آن تاکید دارند، رای به برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان در این شهر مورد منازعه داد. شهری که ماهیت چند قومی و برخورداری از ذخائر عظیم نفت و گاز رقابت‌ها بر سر تصاحب آن را تشدید کرده است.
اشغال ناگهانی موصل در ژوئن سال ۲۰۱۴ توسط گروه تروریستی داعش ضمن اینکه عراق را با فتنه جدیدی مواجه ساخت این فرصت را نیز به رهبران کرد داد که در فاصله اندکی با اعزام یگان‌هایی از نیروهای پیشمرگ کنترل این شهر مورد منازعه را در دست گیرند. اگرچه سران اقلیم کردستان حفاظت از اقوام این شهر در برابر تهدیدات داعش را بهانه حضور نیروهای پیشمرگ اعلام کردند اما پس از سقوط رژیم صدام در سال ۲۰۰۳ نگاه دیگری به کرکوک داشته‌اند. نگاهی که در شعارهای احزاب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی نیز تبلور یافته و از آن به عنوان قلب کردستان و قدس کردستان یاد کرده و فدرالیزم اقلیم و البته اکنون نیز استقلال آن را بدون الحاق کرکوک کم اهمیت قلمداد کرده‌اند.
شورای استانی کرکوک که با ترکیب ۲۷ عضو کرد، ۸ عضو عرب و ۸ عضو ترکمن در حال حاضر از سوی ریبوار طالبانی کرد سرپرستی می‌شود بدون توجه به مخالفت‌های دیگر اقوام و حکومت مرکزی عراق و مهمتر از همه رای دادگاه عالی این کشور و دیگر مصوبات پارلمانی مرتبط با شهر کرکوک، در مصوبه‌ای جنجالی رای به برگزاری رفراندوم ادعایی اقلیم کردستان در این شهر داد، امری که بلافاصله واکنش‌های داخلی شدیدی را در پی داشت و ترکیه نیز به لحاظ حساسیت‌های قومی این شهر واکنش تندی در برابر آن اتخاذ کرد.
حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق این تصمیم را اشتباه و برخلاف قانون اساسی این کشور دانسته و تاکید کرده که چنین تصمیمی فاقد اهمیت است.
از سوی دیگر، دفتر نخست‌وزیری عراق نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده است که تصمیم به برگزاری رفراندوم اقلیم از سوی شورای استانی کرکوک بر خلاف قانون اساسی عراق است و حکومت بغداد زیر بار چنین تصمیمی نخواهد رفت.
سعد حدیثی سخنگوی رسمی حکومت عراق در واکنش رسمی بغداد به مصوبه شورای استانی کرکوک گفت: کرکوک یکی از استان‌های عراق است و بصورت ماهیانه در جلسات حکومت مرکزی مشارکت دارد. وی تاکید کرده که چنین تصمیمی خارج از صلاحیت شوراهای استانی است.
سلیم جبوری رئیس پارلمان عراق نیز اعلام کرد که تنش‌های سیاسی در عراق، مردم این کشور را ناامید کرده است. وی با تاکید بر عراقی بودن استان کرکوک گفت: در شرایطی که مردم عراق در انتظار مرحله جدیدی پس از شکست داعش هستند تنش‌های سیاسی در برخی از استان‌ها مردم را ناامید کرده است.
فراکسیون‌های عرب و ترکمن شورای استانی کرکوک در یادداشتی اعتراضی اعلام کرده‌اند که مسئله رفراندوم و برگزاری آن در کرکوک موضوعی ملی و در تضاد آشکار با اصول یک و ۱۴۳ قانون اساسی عراق است که مرزهای جغرافیایی اقلیم کردستان را مشخص کرده است. نمایندگان اقوام عرب و ترکمن کرکوک ضمن انتقاد شدید از سرپرست شورای استانی اعلام کرده‌اند چنین تصمیم‌هایی آینده زندگی مسالمتآمیز ساکنین کرکوک را با خطر جدی مواجه می‌کند.
جبهه ترکمن در واکنش به این اقدام در کنفرانسی مطبوعاتی با شرکت کلیه نمایندگان این جبهه در پارلمان عراق و شورای استانی کرکوک از ساکنین این شهر درخواست کردند در صورت برگزاری رفراندوم آن را تحریم کنند. حسن توران جانشین جبهه ترکمن در سخنانی اعلام کرد که این جبهه به شدت با تصمیم شورای استانی کرکوک در خصوص برگزاری رفراندوم اقلیم کردستان در این شهر مخالف است. وی همچنین این تصمیم را به زیان ساکنین کرکوک و زندگی مسالمتآمیز آنان دانست. توران اعلام کرد که هنوز هم بودجه کرکوک و حقوق کارمندان دولتی آن از سوی حکومت بغداد تامین می‌شود نه اقلیم کردستان.
اقدام شورای استانی کرکوک، وزارت امور خارجه ترکیه را نیز به واکنش واداشت. در بیانیه وزارت امور خارجه ترکیه آمده که در شرایطی که رفراندوم اقلیم کردستان تصمیم اشتباهی است رای شورای استانی کرکوک مبنی بر برگزاری آن در این شهر نیز اشتباهی دیگر در ادامه سلسله اشتباهات موجود است. همچنین در این بیانیه تاکید شده که چنین اقدامی نقض دوباره قانون اساسی عراق است.
در این میان اظهارات متناقض نجم‌الدین کریم استاندار کرکوک نیز در نوع خود جالب توجه است. وی که پیشتر اعلام کرده بود کرکوک در رفراندوم ۲۵ سپتامبر اقلیم کردستان شرکت خواهد کرد یک روز پیش از نشست شورای این استان چنین گفته است که گفتگو در خصوص موضوع رفراندوم در شورای استانی با هدف الحاق کرکوک به اقلیم یا دولت آتی کردستان نیست و تنها مکانیزمی است جهت اطلاع از رای و نظر ساکنین استان در خصوص مسئله‌‌ای که با آینده آنها در ارتباط است.
حکام اقلیم کردستان که روزانه و از تریبون‌های مختلف بر طبل جدایی از عراق می‌کوبند و از به بن‌بست رسیدن مشارکت سیاسی در چارچوب عراق سخن می‌گویند از مخالفت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی با برگزاری رفراندوم و نبود پشتوانه صد در صدی آن در داخل اقلیم اطلاع دارند لذا تاکید بر کردستانی بودن کرکوک و تلاش در جهت الحاق آن، با هدف تاثیرگذاری بر انتخابات آتی عراق و نوعی فرافکنی در برابر حجمی از مشکلاتی است که این روزها اقلیم با آن روبرو است. از سوی دیگر با نزدیک شدن به مرحله پساداعش بازیگران مهم عرصه سیاسی عراق سعی در تثبیت حوزه نفوذ خود دارند، بنابراین حساسیت‌های کنونی کردها در خصوص کرکوک می‌تواند نوعی حرکت رو به جلوی اقلیم به سوی کنفدرالیزم کردی در عراق نیز باشد. هم‌چنان‌که مسعود بارزانی در همان اوایل فتنه داعش به صراحت اعلام کرده بود عراق پیش و پس از ظهور داعش با هم متفاوت خواهد بود، رویاهایی در سر دارد که بعید است اشتهای سیری‌ناپذیر وی با موقعیت و جغرافیای کنونی اقلیم سیراب شود.